فرصتي براي کردها
اين وضع اما با بيرون راندن عراقي‌ها از کويت در سال 1991 تغيير کرد. پس از ايجاد ائتلافي بر سر منطقه پرواز ممنوع در شمال عراق، دولت اقليم کردستان در سال 1992 شکل گرفت. اين شرايط به کردها کمک کرد تا به طور موثر کنترل سه استان کشور را به دست گيرند و انتخابات برگزار کنند. به اين ترتيب در سال 2005 براي نخستين بار از سال 1992 نخستين انتخابات آزاد پارلماني کردستان عراق برگزار شد. دولت اقليم کردستان از اختياراتي که از مردم گرفته بود بهره برد تا برنامه اصلاحات شديد اقتصادي را به اجرا گذارد. اين برنامه بازتابي بود از روشي که در حکومت‌هاي کمونيستي سابق اروپاي شرقي پس از فروپاشي ديوار برلين در پيش گرفته شده بود. در اين برنامه طرح دور از دسترس اصلاحات بازار آزاد ريخته شده بود و درها را به روي شرکت‌هاي نفتي بين‌المللي باز مي‌کرد تا ذخاير نفتي را استخراج کنند و توسعه دهند. شرايط ايجاد شده، سخاوتمندانه‌ترين شرايطي بود که توسط يک دولت خاورميانه‌اي در عصر مدرن ارائه مي‌شد. بنابراين حدود 30 شرکت از جمله غول نفتي جهان، اگزون موبيل قرارداد امضا کردند. پيامدهاي آن شرايط ايجاد شده اکنون به وضوح قابل مشاهده است. در ابتدا نفت کردها با کاميون صادر مي‌شد اما مشخص بود که اين وسيله حمل‌و‌نقل کافي نيست. در دسامبر گذشته اتصال بين حوزه‌هاي نفتي جديد کردستان عراق و شبکه لوله‌هاي نفت خام عراق- ترکيه تکميل شد. اين نقطه عطفي براي منطقه و کل عراق بود.
اين خط لوله نفتي ظرفيت انتقال 100هزار بشکه در روز معادل 10 ميليون دلار در 24 ساعت به بازارهاي بين‌المللي را براي دولت اقليم کردستان به ارمغان آورده است. بغداد به شدت با استفاده کردستان از اين خطوط نفتي مخالفت کرد و براي تنبيه اقليم کردستان انتقال درآمدهاي ناشي از صادرات نفت به آنها را کاهش داد. تا پايان ماه مه اقليم کردستان مدعي شد که دولت مرکزي 7 ميليارد دلار به اين اقليم بدهکار است.

مسيرهاي صادرات
واکنش اقليم کردستان قابل پيش‌بيني بود. تا پايان ماه ژوئن بيش از يک ميليون بشکه از نفت خام کردستان عراق در جيحان ذخيره شد. حکومت اقليم کردستان که از مخالفت دولت مرکزي سرخورده شده بود، با حمايت دولت ترکيه انتقال نفت خود به تانکري در جيحان را تصويب کرد. به نظر مي‌رسد مسير بعدي اين تانکر نفتکش از ترکيه به سرزمين‌هاي اشغالي بود. اين تخلفي آشکار از قوانين جهان عرب بود و آتش اختلافات را بيش از پيش برانگيخت. دومين محموله نيز در تاريخ 9 ژوئن جيحان را ترک کرد. دولت اقليم کردستان عراق اعلام کرده است محموله‌هاي بيشتري قرار است به بازارهاي جهاني صادر شود. براي نخستين بار، حجم قابل توجهي از نفت عراق با مکانيسم انتقال قابل اعتمادي به بازارهاي جهاني صادر مي‌شود. مقامات اقليم کردستان اعلام کرده‌اند که قصد دارند ميزان صادرات را تا پايان سال به 000/40 بشکه در روز برسانند. اگر چنين هدفي محقق شود، اقليم کردستان به لحاظ مالي خودکفا خواهد شد و قادر خواهد بود بدون انتقال پول از دولت مرکزي عراق به حيات خود ادامه دهد.
دولت اقليم کردستان عراق پيش‌بيني کرده است که ميزان توليد نفت اين منطقه تا پايان سال 2015 به يک ميليون بشکه در روز برسد و اين به آن معنا است که کردستان عراق در سال 2016 درآمدي حدود 37 ميليارد دلار از نفت به دست خواهد آورد. اگر هدف توليد روزانه 2 ميليون بشکه در روز تا سال 2019 محقق شود، اين رقم به دست کم 75 ميليارد دلار خواهد رسيد. به اين ترتيب کردستان عراق به يکي از ثروتمندترين مکان‌هاي کره زمين با اقتصادي قابل توجه تبديل خواهد شد. هدف دولت مالکي تامين اتحاد و يکپارچگي و افزايش سريع توليد نفت براي تامين مالي اين هدف بود. هدف دراز مدت اوليه اين دولت براي توليد نفت بيش از حد بالا بود، اما هنوز اين کشور قصد دارد تا ابتداي دهه آينده ظرفيت توليد نفت خود را به دست‌کم 7 ميليون بشکه در روز برساند. اگر اين هدف محقق شود، جايگاه برتر عربستان سعودي در اوپک زير سوال خواهد رفت. اما ممکن است عراق به نوبه خود به اين هدفش دست يابد و به عنوان يک ابر قدرت منطقه‌اي ظهور کند. 
رويدادهاي سال گذشته، تصورات را در مورد ظرفيت‌هاي عراق براي دستيابي به اين هدف تغيير داد. در سال 2013، توليد نفت عراق براي نخستين بار از زمان تاسيس اوپک در سال 1960 از توليد نفت ايران پيشي گرفت. برخي برآوردها حکايت از آن دارند که کل توليد نفت عراق در سال گذشته در بيشترين حد خود از زمان کشف نفت در سال 1927 بوده است. هيچ دولتي در عراق تا اين حد پول نداشته است. اين احتمال که ممکن است عراق در جدول ليگ عرضه‌کنندگان نفت جهان از عربستان سعودي پيشي بگيرد، در کنار روابط نزديک‌تر اقتصادي و سياسي بين تهران و بغداد، مي‌تواند منجر به انقلابي در ساختار انرژي جهان شود و تراز قدرت دلارهاي نفتي که به مدت 70 سال به نفع عربستان سعودي بود به سود قدرت‌هاي جديد بچرخد. گرچه در عراق ايدئولوژي از اهميت بالايي برخوردار است، اما پول در تحولات اين کشور تعيين‌کننده‌تر است. جدال بر سر نفت عراق تازه آغاز شده است و شايد هرگز پايان نيابد. 

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: